Lỗi thường gặp khi tự lắp hoặc chọn sai cấu hình (và cách tránh)

Bài này là danh sách cảnh báo thực tế: bóng đổ, đi dây, chống thấm, chọn sai kWp, sai inverter/string… Mỗi mục đều có dấu hiệu nhận biết + cách khắc phục.

1) Bóng đổ: kẻ thù số 1 của sản lượng

Dấu hiệu

• Sản lượng trưa không lên đỉnh, đường cong “bẹt” hoặc răng cưa trên app.

• Có bóng của bồn nước, ống khói, cây, mái kế bên quét qua tấm 9–15h.

Tránh/khắc phục

• Khảo sát 4 thời điểm (8h • 10h • 12h • 14h), chụp ảnh từ nhiều góc.

• Tránh đặt tấm gần vật cao; ưu tiên hàng tấm trên cùng thoáng bầu trời.

• Nếu buộc phải lắp: tách string theo vùng nắng; không trộn hướng Đông–Tây vào cùng MPPT; cân nhắc optimizers/microinverters cho vị trí bị che.

2) Chọn sai kWp (quá/thiếu)

Dấu hiệu

• Quá kWp: trưa dư nhiều, không dùng hết → không giảm hóa đơn như kỳ vọng.

• Thiếu kWp: kWh tự dùng thấp, độ phủ tải chỉ 30–40%.

Cách chọn nhanh

• Nhà ở ban ngày bình thường: bám tải 70% ban ngày (không pin).

• Cần dùng đêm/backup: Hybrid 100% (có pin).

• Hoá đơn mốc tham khảo (Miền Nam):

  • 300 kWh/tháng → ~2,0–3,0 kWp bám tải.

  • 500 kWh/tháng → ~3,5 kWp bám tải hoặc ~5 kWp hybrid.

Mẹo: luôn chừa 15–20% diện tích để sau này mở rộng.

3) Sai DC/AC ratio & stringing

Dấu hiệu

• Inverter báo clipping kéo dài; hoặc MPPT báo voltage too low/high.

Nguyên tắc

• DC/AC ratio: 1,1–1,3 thường tối ưu nhà ở.

• Voc lạnh: tính Voc ở nhiệt độ thấp nhất để không vượt ngưỡng DC max của inverter.

• Mppt tách hướng: không trộn Đông/Tây/Nam vào cùng MPPT; string dài bằng nhau trên cùng MPPT.

Check nhanh

• Module 585–700 Wp: thường 8–12 tấm/string (tuỳ inverter). Luôn tra datasheet.

4) Đi dây sai: lẫn lộn DC/AC, thiếu bảo vệ

Dấu hiệu

• Dây chà xát mép tôn, kẹp dây rơi, đầu nối MC4 nóng

• Không có cầu chì DC, SPD (chống sét lan truyền), CB DC/AC đúng định mức.

Chuẩn tối thiểu

• Cáp DC chuẩn PV 4–6 mm², chống UV, đi trong ống tại chỗ sắc cạnh.

• MC4 bấm bằng kìm ép đúng chuẩn; không xoắn/twisted.

• SPD Type 2 cho DC và AC; cầu chì/string fuse theo datasheet; CB AC kèm RCCB/RCBO ở nhánh tải phù hợp.

• Tiếp địa: liên kết khung – ray – SPD – tủ; điện trở đất trong chuẩn thiết kế của công trình.

5) Chống thấm kém: thấm mái sau 1–2 mùa mưa

Dấu hiệu

• Vệt ố quanh bulông xuyên mái; nước rò vào trần sau mưa lớn.

Thi công chuẩn

• Mái tôn: dùng vit tự khoan + gioăng EPDM/Butyl, bắn đỉnh sóng, có nắp chụp; keo bịt cuối cùng chỉ là bổ trợ.

• Mái bê tông: khoan–đóng nở/keo hóa chất, sơn/chống thấm quanh chân đế; có đôn chân đỡ để thoát nước.

• Không khoan ở rãnh nước; giữ khoảng lùi mép mái ≥ 30–50 cm.

6) Đặt inverter sai chỗ

Dấu hiệu

• Inverter báo over‑temperature, quạt chạy ồn; hiệu suất giảm trưa nắng.

Cách đặt

• Nơi thoáng gió, tránh nắng/rain direct; cao >1,2 m, có khoảng cách ≥20–30 cm xung quanh.

• Tránh khu ẩm/mặn; nếu bắt buộc, dùng tủ che chuyên dụng có lưu thông gió.

7) Không nghiệm thu/ghi log

Dấu hiệu

• Sau lắp không có hình ảnh trước–sau, biên bản checklist, thông số Voc/Isc ban đầu.

Cách làm đúng

• Lập biên bản nghiệm thu: ảnh mái – dây – tủ – tiếp địa – inverter; đo Voc/Isc từng string, điện trở nối đất, kiểm tra app giám sát trước khi bàn giao.

8) Không bảo trì định kỳ

• Bỏ qua vệ sinh 6–12 tháng/lần → soiling làm mất 2–4% sản lượng, có nơi >10%.

• Không siết kẹp/dây → dễ rụng kẹp, mài mòn cáp theo gió.

Lịch khuyến nghị

• Vệ sinh 2–4 lần/năm (tuỳ môi trường).

• Bảo trì 6–12 tháng/lần (siết kẹp, kiểm dây, SPD, CB, tiếp địa, log lỗi inverter).

9) Bẫy hợp đồng/bảo hành

• Không ghi rõ vật tư (hãng, model, BH): khi hỏng khó đối chứng.

• Thiếu mục xử lý thấm & trách nhiệm khi rò nước.

• Không có thời gian phản hồi & đường dây hỗ trợ.

Mẹo: yêu cầu checklist nghiệm thu + ảnh trong hợp đồng; lưu serial tấm/inverter.

Checklist “chốt trước khi khoan bắn” (in ra dùng tại công trình)

1. Bóng đổ đã khảo sát 4 mốc giờ; không trộn hướng vào cùng MPPT.

2. kWp phù hợp hoá đơn & thói quen (có kế hoạch mở rộng).

3. DC/AC ratio trong 1,1–1,3; Voc lạnh < DC max inverter.

4. Cáp DC 4–6 mm², đường đi không cắt xéo mép tôn; có ống bảo vệ.

5. SPD DC/AC, fuse/string, CB AC đúng định mức; tiếp địa liên tục.

6. Chống thấm đúng loại mái; khoảng lùi mép ≥ 30–50 cm.

7. Inverter chỗ thoáng, có che; thử app giám sát OK.

8. Chụp ảnh trước–sau; đo Voc/Isc; lưu log & serial.

CTA

Chưa chắc kWp đã chuẩn cho sinh hoạt của bạn? Tính lại kWp theo đúng thói quen dùng điện trước khi chốt cấu hình.

• Bám tải (70% ban ngày): cách tính chuẩn

• Hybrid (100% ngày đêm): cách tính chuẩn

Cần checklist nghiệm thu dạng PDF & mẫu hợp đồng chống thấm? Nhắn Zalo, mình gửi miễn phí.