Checklist chống dột & an toàn khi bắn buloong lên mái tôn

Tóm tắt nhanh: Bài này là checklist thực chiến giúp đội thi công không dột và an toàn khi khoan/bắn buloong trên mái tôn (tôn sóng, seam, cliplock). Làm đúng từng mục là kín nước, bền, và đạt nghiệm thu.

1) Chuẩn bị & đánh giá hiện trường

• Xác định loại mái: tôn sóng (bắn trên đỉnh sóng), seam/cliplock (ưu tiên kẹp, hạn chế khoan xuyên).

• Kiểm tra độ dốc (khuyến nghị ≥5°), xà gồ/khung (rỉ sét, bề dày, vật liệu).

• Chọn điểm xuyên tránh mí chồng, tránh “valley” – nơi nước chạy.

• Điều kiện thời tiết: không thi công khi mưa, gió mạnh, mái >55°C.

• Rủi ro điện/nước bên dưới mái: dò dây/ống trước khi khoan.

2) Vật tư & dụng cụ bắt buộc

• Vít/buloong tự khoan: mạ Class 3/4 hoặc inox 304/316 (vùng biển → 316), đủ chiều dài ăn ≥3–4 ren vào xà gồ.

• Long đền kín nước EPDM (không dùng cao su thường), đế kim loại ôm sóng.

• Băng butyl roofing + keo trung tính (neutral cure) để trám phụ; không dùng silicone axit.

• Đệm cách ly (nylon/PTFE) khi có nguy cơ ăn mòn điện hoá khác kim loại.

• Sơn touch-up cùng mã màu, máy vặn có ly hợp, mũi khoan đúng cỡ, nam châm hút mạt.

3) Nguyên tắc chống dột “4 đúng”

1. Đúng vị trí

   • Tôn sóng: bắn đỉnh sóng (crest) khi cố định tấm xuống xà gồ.

   • Phụ kiện/đế ray ở “valley”: chỉ khi có chân đế + gioăng + butyl đầy đủ.

   • Seam/cliplock: ưu tiên kẹp chuyên dụng, tránh khoan xuyên tấm.

2. Đúng lỗ khoan & dòng nước

   • Khoan vuông góc; đường kính xấp xỉ lõi vít.

   • Tránh mép chồng; cách mép ≥25–30 mm; không tạo đập nước quanh phụ kiện.

3. Đúng lực siết

   • Siết đến khi EPDM nở đều ~1 mm quanh mép long đền; không bẹp dí.

   • Dùng ly hợp (clutch); không rê vít.

4. Đúng chống ăn mòn & hoàn thiện

   • Quét sạch mạt sắt ngay; sơn phủ vết trầy; keo chỉ hỗ trợ, không thay gioăng/butyl.

4) Quy trình thi công từng bước (SOP)

1. Đánh dấu & kiểm tra dưới mái (điện/ống) – chụp ảnh lưu hồ sơ.

2. Vệ sinh bề mặt, dán butyl cho đế/plate (bo kín chu vi).

3. Mồi lỗ (nếu cần), khoan thử đo bề dày xà gồ.

4. Đặt long đền EPDM đúng chiều (EPDM áp tôn), khoan/vặn vuông góc.

5. Siết vừa kín; kiểm tra lắc tay – không rơ, EPDM không bẹp.

6. Quét mạt, sơn touch-up vết trầy.

7. Phun thử nước 10–15 phút theo hướng mưa; kiểm tra mặt dưới.

8. Nghiệm thu: ảnh trước/sau, vị trí, số lượng, chủng loại vít, kết quả test.

5) Khoảng cách, số lượng & bám giữ

• Luôn neo vào xà gồ/khung; không treo tải chỉ trên tấm tôn.

• Phụ kiện/đế ray PV: ≥2 vít/đế, cách mép đế ≥15 mm.

• Thanh ray >6 m: khe trượt + lỗ oval cho giãn nở; bịt butyl kín trước khi siết.

6) An toàn thi công trên mái

• Chống rơi: dây an toàn vào điểm neo đạt chuẩn; bố trí line biên/lan can tạm gần mép mái.

• Lối đi: ván đi mái/giày đế mềm; không giẫm valley.

• Skylight: đánh dấu, che chắn – coi như lỗ rơi.

• Thang: góc 75°, vượt mái ≥1 m; cố định chân.

• Quản lý dụng cụ: buộc dây chống rơi vật; thu gom mũi khoan nóng.

• PPE đầy đủ; ngừng thi công khi mưa, gió giật, mái ướt hoặc nhiệt độ bề mặt >55°C.

7) Tránh ăn mòn điện hoá

• Không phối đồng/đồng thau với tôn mạ kẽm nơi ẩm ướt.

• Dùng vít inox + EPDM hoặc vít mạ Class 4 đồng bộ với tôn.

• Nếu bắt buộc khác kim loại: đệm cách ly + bịt kín nước (butyl).

8) Kiểm tra & bảo trì

• Tái siết kiểm tra sau 1–3 tháng (nhẹ tay), rà vít lỏng/đứt ren.

• Theo dõi vệt ố/dột sau mưa lớn; thay gioăng EPDM khi nứt/cứng.

• Dọn mạt sắt, lá, rác, giữ máng xối thông thoáng.

• Vòng đời EPDM 10–15 năm (tuỳ môi trường).

9) Checklist ngắn gọn (in mang theo)

Trước khi bắn

• Xác định loại mái & tim xà gồ

• Dừng nếu mưa/gió/mái ướt

• Vít Class 4/inox, EPDM, butyl, sơn touch-up đủ

• Máy vặn có clutch, mũi khoan chuẩn, nam châm, PPE

• Đánh dấu vị trí, kiểm tra dây/ống dưới mái

Trong khi bắn

• Khoan/vặn vuông góc, không rê vít

• Đỉnh sóng (trừ khi có đế + butyl ở valley)

• Siết vừa kín: EPDM nở đều, không bẹp

• Quét mạt sắt ngay

Sau khi bắn

• Sơn sửa vết trầy

• Phun thử nước & kiểm tra trần dưới

• Biên bản nghiệm thu + ảnh

• Lịch bảo trì 1–3 tháng, rồi 12 tháng/lần

10) Xử lý sự cố nhanh

• Lỗ khoan rộng: dùng đinh tán nở + đế có butyl hoặc vít lớn hơn + butyl; không trát keo “chữa cháy”.

• Vít không ăn xà gồ: đổi vít dài hơn hoặc dịch vị trí đúng tim xà gồ.

• Dột ở mí chồng: chạy băng butyl dọc mí từ thượng lưu xuống; ép đều, không bọt khí.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1) Bắn ở đỉnh sóng hay lòng sóng?
Đỉnh sóng cho cố định tấm xuống xà gồ (tránh đường nước). Lòng sóng chỉ dùng khi có chân đế + gioăng + butyl đúng cách.

2) Dùng keo có đủ thay gioăng EPDM?
Không. Keo chỉ hỗ trợ, gioăng EPDM + butyl mới là phần kín nước chính.

3) Vì sao phải hút mạt sắt ngay?
Mạt sắt đọng lại sẽ rỉ, cháy sơn, tạo điểm dột sau vài cơn mưa.

4) Bao lâu cần kiểm tra lại?
Sau 1–3 tháng đầu và mỗi 12 tháng; sớm hơn nếu mái gần biển/khu công nghiệp.